در این شماره، مقاله “بیابان: چالشی کهن که رشد می‌کند” به روش‌های مقابله با بیابان‌زایی در ایران پرداخته است. یکی از مهم‌ترین این روش‌ها استفاده از مالچ نفتی برای تثبیت تپه‌های شنی مهاجر در نزدیکی اهواز است. در این روش، باقی‌مانده‌های نفتی از تانک‌هایی که توسط بولدوزرها حمل می‌شوند، بر روی شن‌ها پاشیده می‌شود. این پوشش، که به شکل یک لایه خاکستری‌رنگ خشک می‌شود، رطوبت را حفظ کرده و از حرکت شن‌ها جلوگیری می‌کند، که در نتیجه باعث رشد پوشش گیاهی می‌شود.
مراحل اجرای این پروژه:
- آماده‌سازی زمین: قبل از مالچپاشی، شیارهایی برای کاشت بذرهای درختچه‌های مقاوم به خشکی ایجاد می‌شود.
- مالچپاشی: پاشیدن باقی‌مانده‌های نفتی روی ماسه‌ها برای تثبیت تپه‌های شنی.
- رشد پوشش گیاهی: شش سال پس از اجرای این روش، یک “جنگل نفتی” در منطقه‌ای به وسعت 60 کیلومتر مربع (23 مایل مربع) ایجاد شد، که عمدتاً شامل درختان تامر است.
- محافظت از جنگل: نگهبانان با موتورسیکلت از این جنگل‌ها در برابر آسیب بزها و گوسفندان محافظت می‌کنند.
این پروژه علاوه بر افزایش منابع چوب ایران، تأثیرات زیست‌محیطی قابل‌توجهی نیز داشته است، از جمله:
- کاهش طوفان‌های شن که باعث خفگی مزارع و روستاها می‌شد.
- کاهش خسارات به زیرساخت‌ها مانند فرودگاه‌ها، خطوط ریلی و اماکن عمومی.
- پیشگیری از دفن شدن مساجد و دیگر بناها زیر شن‌های روان.
وسعت تپه‌های شنی متحرک ایران:
بیابان‌های فعال ایران حدود 5 میلیون هکتار را پوشش می‌دهند، که دو برابر مساحت ایالت ورمونت آمریکا است. مقابله با بیابان‌زایی در ایران قدمت بیش از دو هزار ساله دارد، زمانی که سیستم‌های قنات برای انتقال آب از کوهستان‌های دوردست ساخته شدند.
مطالعه کامل مجله نشنال جئوگرافیک نوامبر ۱۹۷۹ 👈🏻