اگر چه پیشینه کاربرد خاکپوشهای نفتی برای تثبیت خاک و شن به بیش از صد سال می رسد, شمار گزارشهای پژوهشی یا تجربیات اجرایی در این زمینه بسیار اندک بوده و آنچه در دست است, بیشتر حاکی از مطلوبیت این نوع خاکپوش برای تثبیت موقت شن به صورت مکانیکی بوده و همان طور که انتظار می رود, در عمل نه فقط بهبودی در شرایط رطوبتی و حرارتی شن ایجاد نمی کند, بلکه مانع از کارکرد طبیعی آن برای ذخیره رگبارشهای مناطق خشک شده و افزون بر این, دامنه نوسانهای شبانه روزی دمای شن را تشدید می کند. با این حال, به نظر می رسد که در شرایط اضطراری, با رعایت ملاحظات زیست محیطی و به ویژه چنانچه مقدار مصرف مواد نفتی با استفاده از ذرات ذره بینی قیرهای سنگین معلق در آب (امولسیون قیر در آب) کاهش یابد, برای تثبیت موقت شن در سطوح وسیع بی رقیب است.

فرسایش بادی و حرکت شن‌های روان از جمله چالش‌های مهم در مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی هستند که می‌توانند تهدیدی جدی برای اراضی کشاورزی، حمل و نقل و زیرساخت‌ها به شمار آیند. در این راستا، مالچ‌های نفتی به عنوان یک راهکار کارآمد برای مهار این مشکلات و تثبیت خاک به کار گرفته می‌شوند. این مقاله به بررسی کاربرد مالچ‌های نفتی در کنترل فرسایش بادی و تثبیت شن‌های روان می‌پردازد.

هجوم ماسه های روان توسط باد به اراضی کشاورزی، جاده‌ها، خطوط لوله، تاسیسات و مناطق مسکونی، یک مشکل اقتصادی جدی در استان خوزستان می¬باشد. تپه‌های ماسه¬ای از شمال‌غرب به جنوب‌شرق اهواز در استان خوزستان به شکل نوارهایی توسعه یافته است. تحقیقات نشان داده که جنگل‌کاری، بعنوان یکی از موثرترین راه‌حل¬های دائمی جهت رفع مشکل مناطق تحت تاثیر تپه‌های ماسه¬ای بوده و انتخاب گونه گیاهی سازگار و نیز روش مناسب تثبیت بستر کاشت، بمنظور ایجاد شرایط مطلوب رشد و نمو گیاهان، برای موفقیت جنگل‌کاری، حیاتی است. از این رو در این تحقیق، چهار گونه اکالیپتوس انتخاب و کشت شده و نمونه‌های خاک، اقلیم و آب‌های زیرزمینی جمع‌آوری و پارامترهای موردنظر با استفاده از روش‌های استاندارد تجزیه و تحلیل شد. همچنین در این تحقیق، از مالچ نفتی برای حفاظت از خاک، به ویژه جلوگیری از فرسایش بادی و نیز با رویکرد حفظ و ذخیره بارش حادث شده برای گونه‌های گیاهی مانند اکالیپتوس استفاده شده است. پس از گذشت بیش از 6 سال، کشت چهار گونه اکالیپتوس بر روی تپه¬های ماسه¬ای مالچپاشی شده این تحقیق به وضوح نشان داد که گونه اکالیپتوس کامالدولنسیس از نظر سازگاری و رشد، نسبت به سایر گونه‌ها در تپه‌های ماسه¬ای استان خوزستان برتری داشته و مالچ علاوه بر کمک به رشد موثر گیاه، سبب حفاظت خاک و کنترل فرسایش بادی در تپه¬های ماسه¬ای منطقه شده است.

این مطالعه به بررسی تأثیر مالچ‌های نفتی ایرانی (امولسیون‌های آنیونی، کاتیونی و خاک رس) و ماده اصلاح‌کننده خاک "کریلیوم مرلوام" بر کاهش تبخیر از خاک آهکی تحت شرایط گلخانه‌ای پرداخته است. نتایج نشان داد که کاربرد سطحی و اختلاطی مالچ‌های نفتی به‌طور معنی‌داری تبخیر آب از خاک را کاهش می‌دهد. بیشترین کاهش تبخیر (۸.۸٪) در کاربرد سطحی با دوز ۱۰۰۰۰ لیتر در هکتار و در کاربرد اختلاطی با دوز ۰.۲۵٪ مشاهده شد. همچنین، مالچ‌های نفتی با ایجاد یک لایه نیمه‌تراوا و افزایش تجمع ذرات خاک، انتقال آب به سطح را محدود کردند. این پژوهش نشان می‌دهد که مالچ‌های نفتی ایرانی می‌توانند به‌عنوان جایگزینی مؤثر برای حفظ رطوبت خاک در مناطق خشک مورد استفاده قرار گیرند.

در شرایط اقلیمی خشک و بیابانی، که فرسایش بادی یکی از جدی‌ترین تهدیدها برای منابع خاک به‌شمار می‌رود، استفاده از مالچ نفتی به‌عنوان راهکاری عملی و اثربخش مورد توجه قرار گرفته است. در مطالعه‌ای که در منطقه دشت عبود، دهلران انجام شد، مشخص گردید که مالچ نفتی می‌تواند به‌طور قابل توجهی سرعت آستانه‌ی فرسایش بادی را افزایش دهد و از این طریق، پایداری سطح خاک را تضمین کند. علاوه بر این، کاربرد مالچ باعث کاهش تبخیر و حفظ رطوبت در لایه‌های سطحی خاک شد که این موضوع نقش مهمی در ایجاد شرایط مساعد برای رشد و بازگشت پوشش گیاهی طبیعی دارد. بررسی‌های انجام‌شده نشان داد که مالچ‌پاشی، نه‌تنها موجب بروز تغییرات نامطلوب در خصوصیات شیمیایی خاک نمی‌شود، بلکه با کنترل دما و رطوبت، زمینه‌ای مناسب برای بهبود کیفیت خاک نیز فراهم می‌سازد. در این مطالعه، مقدار بهینه برای پاشش مالچ ۷ تن در هر هکتار تعیین شد که توانست در برابر بیشترین سرعت باد منطقه مقاومت لازم را ایجاد کند. بنابراین، نتایج به‌دست‌آمده به‌روشنی نشان می‌دهد که مالچ‌پاشی نفتی، راه‌حلی سریع، علمی و قابل اتکا برای مهار فرسایش بادی و بازسازی اکوسیستم‌های آسیب‌دیده در مناطق بیابانی کشور است.